Mô hình quản lý, giám sát sàn giao dịch tiền điện tử áp dụng tại Việt Nam được thiết kế theo 3 lớp: (1) Cơ chế sàn giao dịch nội bộ, (2) Giám sát quốc gia, (3) Phối hợp quốc tế, đồng thời phù hợp với định hướng phát triển kinh tế số và an ninh tài chính quốc gia.
⸻
I. TẦNG 1: CƠ CHẾ QUẢN LÝ NỘI BỘ SÀN GIAO DỊCH
1.1. KYC bắt buộc – Xác minh danh tính công dân Việt Nam
• Yêu cầu người dùng cung cấp CCCD/CMND, xác thực khuôn mặt qua AI.
• Đồng bộ dữ liệu với Cơ sở dữ liệu dân số quốc gia để loại trừ tình trạng làm giả.
1.2. Giám sát giao dịch – Tự động phát hiện rửa tiền và thao túng
• Sử dụng AI để phát hiện các giao dịch bất thường: khối lượng lớn, giao dịch chéo, vòng lặp...
• Tự động cảnh báo người dùng và cơ quan chức năng khi có nghi ngờ.
1.3. Quản lý ví và dòng tiền
• Sàn giao dịch phải tách biệt ví giao dịch và ví lưu trữ.
• 80% tài sản của người dùng phải được lưu trữ trong ví lạnh đặt tại Việt Nam hoặc ủy thác cho các ngân hàng thanh toán.
1.4. Minh bạch & báo cáo định kỳ
• Cung cấp báo cáo tài chính hàng quý, báo cáo thanh khoản theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS hoặc IFRS).
⸻
II. SÀN 2: GIÁM SÁT QUỐC GIA
2.1. Cơ quan cấp phép và giám sát chuyên trách
• Thành lập Ủy ban Tài sản số quốc gia trực thuộc Bộ Tài chính để:
• Cấp phép cho sàn hoạt động trong nước hoặc xuyên biên giới.
• Xây dựng các tiêu chuẩn pháp lý và hướng dẫn kỹ thuật.
• Kiểm tra, xử phạt và thu hồi giấy phép khi cần thiết.
2.2. Yêu cầu pháp lý đối với sàn nước ngoài
• Các sàn giao dịch như Binance và MEXC nếu muốn hoạt động tại Việt Nam phải:
• Mở văn phòng đại diện, đăng ký giấy phép công nghệ tài chính (Fintech License).
• Kết nối với hệ thống giám sát thời gian thực của Việt Nam để chia sẻ dữ liệu khi được yêu cầu.
2.3. Thuế & Chống thất thu
• Tích hợp hệ thống kê khai tự động để người dùng phải kê khai lãi/lỗ giao dịch.
• Phối hợp với Tổng cục Thuế xử lý các trường hợp không thực hiện nghĩa vụ thuế.
⸻
III. TẦNG 3: HỢP TÁC QUỐC TẾ
3.1. Tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế (FATF, Travel Rule)
• Áp dụng Travel Rule cho các giao dịch quốc tế từ/đến ví Việt Nam.
• Sử dụng ISO 20022 để kết nối các hệ thống thanh toán và báo cáo xuyên biên giới.
3.2. Tham gia các hiệp hội tài sản kỹ thuật số và chống rửa tiền
• Việt Nam tham gia các tổ chức như:
• FATF, Interpol Crypto Task Force, Asia Blockchain Association.
• Cho phép truy vết ví xuyên biên giới thông qua các công cụ như Chainalysis, Elliptic.
3.3. Hợp tác song phương và đa phương
• Ký kết các thỏa thuận hỗ trợ chia sẻ dữ liệu và điều tra với các quốc gia có nền tảng blockchain phát triển (Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, UAE…).
⸻
TÓM TẮT
Mô hình 3 tầng trên không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người dùng mà còn phòng ngừa rủi ro rửa tiền, thao túng và thất thu thuế, đồng thời giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng phát triển kinh tế số toàn cầu. Mô hình có thể được thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội trước khi triển khai trên toàn quốc.