Vô sinh do tắc vòi tử cung là nguyên nhân thường gặp nhất trong vô sinh nữ, chiếm tỷ lệ trung bình 75,4% trong vô sinh thứ phát, thường do viêm nhiễm sinh dục, các bệnh lý lây lan qua đường tình dục, các phẫu thuật tiểu khung, nạo phá thai, lạc nội mạc tử cung...

 

1. Các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục và viêm nhiễm phụ khoa việc quan hệ tinh dục sớm, tiền sử có viêm nhiễm vùng chậu làm tăng nguy cơ  gây vô sinh do tắc vòi tử cung.

Tổn thương vòi tử cung có thể do các viêm nhiễm đường sinh dục nhất là các bệnh lây truyền qua đường tình dục, như lậu cầu khuẩn, vi khuẩn chlamydia, mycoplasma, tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn. Có mối liên quan mật thiết giữa các loại vi khuẩn gây viêm nhiễm đường sinh dục và tổn thương vòi tử cung. Hầu như nguyên nhân gây viêm nhiễm sinh dục do Chlamydia và lậu đều gây tổn thương vòi tử cung 100%, các loại vi khuẩn khác gây tổn thương ít hơn. 

 

Niêm mạc vòi tử cung bị tổn thương do viêm nhiễm, lớp biểu mô có lông tơ bị phá huỷ làm cho sự di chuyển của trứng và tinh trùng trong vòi trứng bị chậm lại hay bị chặn đứng. Loa vòi có thể bị bịt kín, gây ứ dịch, ngăn cản hoàn toàn sự gặp gỡ của trứng và tinh trùng.

 

  

2. Tình trạng nạo phá thai

 

Nạo phá thai có tỷ lệ tương đối cao tại Việt Nam mặc dù chưa có nghiên cứu nào có thể phản ánh được trung thực tỷ lệ nạo phá thai của phụ nữ, đặc biệt phụ nữ trẻ chưa có gia đình. 

 

Tiền sử nạo phá thai và vô sinh thứ phát cho thấy phụ nữ có tiền sử nạo phá thai có nguy cơ mắc vô sinh thứ phát gấp 2,5 lần so với phụ nữ không có tiền sử nạo phá thai .

Tần suất nạo phá thai cũng được coi như là một yếu tố nguy cơ gây nên vô sinh do tắc vòi tử cung. Một số yếu tố nguy cơ khi nạo phá thai ở các cơ sở y tế tại Việt Nam cho thấy tần suất nạo phá thai là 2,5 lần, mặc dù người ta cho rằng con số thực tế phải cao hơn gấp nhiều lần.

 

Tuy nhiên như trên đã nói, nạo phá thai trên những người sẵn có tiền sử viêm nhiễm đường sinh dục hoặc nạo phá thai “không an toàn” (không đúng kỹ thuật, không được dùng kháng sinh, không được theo dõi …) dễ đưa đến tổn thương vòi tử cung và sau đó là vô sinh thứ phát so với những người không có viêm nhiễm hoặc “nạo phá thai an toàn".

 

3. Các thủ thuật trong sản phụ khoa

Mặc dù viêm tiểu khung chủ yếu lây truyền qua đường tình dục nhưng vi khuẩn cũng có thể xâm nhập cơ thể sau các thao tác phụ khoa như đặt dụng cụ tử cung, sau sinh đẻ, sảy thai, nạo phá thai và làm sinh thiết nội mạc tử cung.

Bản thân nạo phá thai không làm tăng một cách có ý nghĩa thống kê đến tỷ lệ vô sinh do tắc vòi tử cung. Nhưng nếu những thủ thuật, phẫu thuật không đảm bảo vô khuẩn hoặc thực hiện trên những bệnh nhân đã sẵn có viêm nhiễm nhưng không được điều trị và theo dõi hợp lý sẽ làm tăng đáng kể tổn thương vòi tử cung và dẫn đến vô sinh sau này.

 

4. Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung thường đi kèm với tình trạng hiếm muộn vô sinh. Cho đến nay người ta vẫn chưa kết luận được thật sự lạc nội mạc tử cung là nguyên nhân hay hậu quả của vô sinh?

Vòi tử cung có thể bị tổn thương tại đoạn xa do hậu quả dính của lạc nội mạc tử cung, niêm mạc vòi tử cung thường ít bị ảnh hưởng. Tổn thương đoạn gần hay gặp, nó được mô tả là sự xâm nhập của mô nội mạc tử cung vào đó, là sự hiện diện của polyp tại đoạn kẽ và tổn thương này có thể có hoặc không phối hợp với lạc nội mạc tử cung tại phúc mạc.

 

5. Vô sinh do tắc vòi tử cung còn do triệt sản, polyp, u xơ tử cung chèn ép gây tắc vòi tử cung…